Ainhizeren Bloga

Energia zinetikoa;  Gorputz batek abiaduragaitik duen energia.

Energia potentzial grabitatorioa; Altueraren arabera gorputzak duen energia.( lurraren eta gorputzaren arteko sortzen den energia mota)

Energia potentzial elastikoa; Gorputz elastikoak duten energia mota da.

Energia mekanikoa; Energia potentzial eta zinetikoaren batura. ( zenbat eta masa handiagoa izan gorputzak handiagoa energia zinetikoa eta potentziala

Energia termikoa; Gorputzak bere tenperaturari esker daukan energia mota.

Energia nuklearra; Atomoaren barnean dagoen energia.

Energia kimikoa; Gorputza bere izaeragatik duen energia.( material bizigabean eta bizidunean gertatzen diren erreakzio kimikoetan agertzen da.

Barne energia; Gorputzaren energia termikoa eta kimikoa.

Energia elektrikoa; Elektrizitatearekin lortutako energia da.

Soinu energia; Soinuari dagokion energia.

Argi energia;  Elementu batzuk askatzen duten argiarekin lotutako energia

Energiaren eraldazioa   Gorputz era azkotako energia izan dezake. 
Zinetikoa, termikoa...
Zenbait prozesutan gorputz baten energia alde batetik bestera aldatzen da .
Energiaren transferentzia . Aldaketa hauek gerta dakizkioke gorputz batek, energia kantitate dagokionez:
Energia galde dezake, beste gorputz bati emanez gero
Energi irabaz dezake, beste gorputz batek energia emanez gero

ENERGIA BERRIZTEGARRIA 

Energia berriztagarria iturri naturaletatik sortzen den energia mota da. Energia berriztagarriak asko dira, eta horien artetik gizakiarentzat garrantzitsuenak hauek dira: eguzki-energia, haizea, euria, itsasaldiak eta bero geotermikoa. Iturri natural hauek, gizakiaren denboraren eskalan agortezinak dira. Ingurumenaren degradazioa, garapen-bidean dauden herrialdeen eta herrialde garatuen arteko desoreka energetikoa eta erregaien aniztasuna, energia berriztagarrien garapena bultzatu duten faktoreak dira.
ENERGIA BERRIZTAGARRI MOTA

• Eguzki-energia: eguzkitik Lurrera erradiazio elektromagnetiko itxuran iristen den energia mota da. Eguzkia energi iturri agortezina eta berriztagarria da, eta energia termikoa edo elektrizitatea sortzeko erabiltzen da batez ere.

• Energia eolikoa: haizea erabiliz lortzen den energia da, hau da, aire korronteek sortutako energia zinetikoa erabiliz.

• Biomasa: Azken urteetan biomasa hitza energia-iturri alternatibo bat adierazteko hasi da erabiltzen. Kasu honetan, erregai modura edo ekoizpen industrialerako erabil daitekeen material biologikoari deitzen zaio biomasa.

• Energia hidraulikoa: Ibaietako ura da energia honen sortzailea. Ura urtegi batean bilduko da, eta gero, altuera handi batetik erortzen utziko da turbina baten gainera, eta turbina horrek, jiratzean, elektrizitatea sortuko du. Zentral hidraulikoak jartzeko lekurik aproposenak presetako ur-jauziak dira.

• Itsas energia: Energia lortzeko balio duten hiru itsas fenomeno daude: olatuak, itsasaldiak eta sakontasunaren araberako tenperatura-aldaketak. Hiru fenomeno hauek,elektrizitatea sortzeko erabiltzen dira. Itsas-zentralak soilik itsasaldiak asko mugitzen diren tokietan daude.

• Energia geotermikoa: Energia geotermikoa (grezierazko geo, "Lurra" eta thermos, "beroa") lur barneko beroaz baliatuz lortzen den energia da. Energia geotermikoa bi modutara erabil daiteke, beroaren jatorriaren funtzioan eta lurzoruaren masa handiak metaturiko beroa aprobetxatuz.

• Materia: masa eta bolumena hartzen duen guztia da.
• Masa: gorputz batek duen materia kantitatea da.
• Bolumena:gorputz batek hartzen duen espazioa da.

1. PROPIETATE BEREIZGARRIAK

• Propietate bereizgarriak esker subtantzia ezberdinen arteko diferentzia egin daiteke.
• Tenperatura: termometroen bidez neurtzen da.
• Dentsitatea: masa eta hartzen duen bolumenaren erteko erlazioa da.

1. MATERIAN GERTZEN DIREN ALDAKETAK

• Aldaketa fisikoak: materiaren konposizioak berdin jarraitzen du.
• Aldaketa kimikoak: materiaren konposizioa aldatu egiten da.
• Oxidazioa:oxigenoaren eraginez, subtantzia bat beste substantzia batean bihurtzen da.
• Errekuntza: objektu bat erre egiten da.
• Hartzidura: mikroorganismoek, materia eldatu egitem da.
• 
  

1. MATERIAREN EGOERAK 

• Temperatura igotzea edo jaistean, materiaren egera aldatu egiten da.
• Hiru egoera daude :
• SOLIDOA:bolumena eta forma finkoa du,gogorrak eta elastikoak dira.
• LIKIDOA:forma aldatzen du eta bolumena finkoa du.
• GASEOSOA:forma eta bolumena aldatzen du.

                                      GASA

       

     KONDENTSAZIOA                               LURRUNTZE

                                        LIKIDOA

SOLIDOTZEA                                           URTZEA

                                    SOLIDOA

1. NAHASTURAK

• Entsalada egiten dugunean, nahastura bat egiten ari gara.
• Entzaladari botatzen diogu jakin bakoitza osagai deritzo.

                                      NAHASTURA

NAHASTE                                              NAHASTE

HETEROGENEOAK                              HOMOGENEOAK

                                                               

               

Osagaiak desberdinduta                                                                                                                                                             Osagaiak desberdindu gabe

1. MATERIA

• Materia ikusi, dastatu eta ukitzen da.Materiak espazioa okupatzen du eta pisua du.
• Bi motako materialak daude: jatorri nahaturaleko materiala eta jatorri eraldatuko materiala.

                                       JATORRIA

NATURALA                                      ERALDATUA

BERRIZTAGARRIA

BERRIZTAEZINA



MATERIAREN EZAUGARRIAK

• BOLUMENA: materiak hartzen duen espazioa da.
• MASA: gorputzak duen materia kantitatea da.
• DENTSITATEA: masaren eta bolumenaren arteko erlazioa.

 NAHASTU

• Bi gai edo gehiago elkarrekin nahastu edo disolbatu daitezke:
• NAHASKETA: gai desberdinez osaturik.Adibidez paella.
• DISOLUZIOA: gai bat edo gehiago likidoarekin nahasturik.