RSS

 NAHASTEEN BEREIZTE METODOAK
Utzi nahastea (ur arrea) biltegi edo urtegi batean denbora batez, eta osagai solidoak (astunak) hondora joaten dira. Bereizte metodo horri dekantazioa deitzen zaio.Nahaste oso heterogeneoa sortzen dugu: plastikozko ontziak, burdinazko materialak eskuratzeko.Metodo horri magnetismo deitzen zaio. Hainbat plastiko mota berriro erabilgarria da (urtzea) erabiltzen da kasu honetan nahasteko osagaiak bereizteko. Ur gaziko iturri batetikgatza egin izan dute ia bi mila urtean. Nahastea eremu zabaletan isurtzen da, eta lurrunduz doan neurrian gatza sortzen da.
MATERIAREN PROPIETATEAK
Tamaina definitu duen edozein zatiari  gorputz deitzen zaio zientzian. Gorputz guztiek badituztela hainbat propietate komun eta beste propietate batzuk ere. Propietate orokorren artean hiru garrantzitsu: sartezintaisuna, masa eta bolumena. Propietate bereziak, gogortasuna, elastikotasuna, biskositatea edo likatasuna, hauskortasuna, erregaitasuna,disolbagarritasuna, eroankortasuna, harikortasuna, xaflagarritasuna.
MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK
Materiak baditu berezko hainbat propietate orokor. edozein gorputz berotzen dugunean, dilatatu egiten da, hau da, luzatu. Propietate horri dilatazioa deitzen zaio. Gorputz bat laku batean dagoenean, une eta leku berean ezin daiteke beste bat han egon, materiaren propietate horri sartezintasun deitzen zaio.Masa adierazten digu gorputzak duen materia kantitatea: zenbat eta materia dagoen gorputz horretan. Balantza erabiltzen da neurketak egiteko.
Bolumenak adierazten digu gorputzak zenbat leku okupatzen duen espazioan. Neurtzeko hainbat tresna erabiltzen dira.





MATERIAREN PROPIETATE BEREZIAK
Materia mota guztiek berezkoak dituztenak dira, baina materia mota bakoitzak izaten ditu beste propietate batzuk materia mota hori den bezalakoa egiten duena.

Gogortasuna

Zientzian gogortasuna deitzen zaio gorputz batek beste bati arrastoa egiteko duen gaitasuna.Burdinak egurrari arrastoa egiten dio, beira-ertz batek burdina,diamanteak beirari;diamantea beira baino gogorragoa da, beira burdina baino gogorragoa, burdina egurra baino gogorragoa. Eta aurkako propietateari biguntasuna deitzen zaio.

Elastikotasuna eta plastikotasuna

Elastikotasuna deitzen zaio materiak hasieran zuen forma berriro eskuratzeko duen gaitasuna edo propietateari.Aurkako propietateari plastikotasuna deitzen zaio.Gorputz oso plastikoak erraz aldatzen dute forma, eta ez dute lehengo forma berriro eskuratzen.

biskositatea edo likatasuna

Fluidoetan(likidoetan) bakarrik gertatzen da, hodietatik eta ontzietatik azkar isurtzeko gaitasunari jariokortasuna edo fluidotasuna deitzen zaio eta aurkako propietateari bizkositatea edo likatasuna.
Hauskortasuna

Gorputz bat zatietan apurtzeko duen propietateari deitzen zaio hauskortasuna .Aurkako propietateari zailtasuna edo tenazitatea deitzen zaio.

Disolbagarritasuna
Materiak disolbatzen duen gaiztasunari disolbagarritasuna deitzen zaio.

Materiaren beste hainbat propietate berezi

Substantzia erregaiak erregaitasuna propietate hori ez erregaitza. Harikortasuna,xaflagarritasuna
beroa edo elektrizitatea oso erraz garraiatzen edo eroaten duten materiala arinkortasuna dute.

MATERIAREN EGOERA
Gure hurbilean dugun materiak hiru aspektu izan ohi ditu: solidoa,likidoa edo gasa. Egoera solidoan dauden gorputzek masa dute, forma egonkorra eta presioa eraginez aldatzen ez den bolumena.Egoera likidoan dauden gorputzek masa izaten dute, forma aldakorra eta presioa eraginez ez den bolumena.Gas egoera dauden gorputzek masa dute, forma aldakorra eta presioa eraginez bolumena aldatzen zaie.Jo dezagun materia guztia partikula txiki ikusezinez osatuta dagoela. Egoera solidoan partikula txiki horiek ordenatuta eta elkarrengatik nahiko hurbil daude.Egoera likidoan partikula txiki horiek elkarrengandik ez daude solidoetan bezain hurbil eta gainera, ez daude ordenatuta.Gas egoeran partikula txiki horiek solidoetan eta likidoetan baino urrunago daude elkarrengatik: ez daude batere hurbil.Gainera, partikula horien desordena oso nabarmena da.Unibertsoan materia beste egoera batzuetan ere aurki daiteke . Unibertsoko egoera berezi horietako ezagunena plasma da.
MATERIA

Gure inguruan dagoen guztia materiaz osatuta dago.Masa duen guztian lekua okupatzen duen edozer da materia.


ELIKADURA EDO NUTRIZIO FUNTZIOA

Bizidun guztiok behar ditugu mantenugaiak lortzen ditugu bfuntzio honen bidez. Landareek, adibidez, inguruneko gai ez-organoa (ez bizia) kimikoki eraldatuz eta arnasketaren eta iraizketaren bidez lortzen dituzte mantenugaiak. Elikadura mota horri autotrofo deritze. Animaliek, berriz, beste bizidunak irentsi eta digeritzen dituzte, horretarako arnas aparatua, iraitz aparatua eta zirkulazio aparatua erabiliz. Elikadura mota horri heterotrofo deritzo, hau da, bizidunek beste bizidunen bidez lortzen dituzte elikatzeko gai organikoak.

ELIKA KATEA
Ekosistema bateko bizidunen artean sortzen diren harremanen artean garrantzitsuena elikadura- harremana da.Bizidunek elikatzeko duten moduaren arabera, maila trofikoetan. Maila horiek kate baten antzera lotuta daude, maila bateko bizidunek beste maila bateko bizidunak jaten dituzte elikatzeko. Bizidunen arteko elikadura- harremanari elika-kate deritzo.
DISOLUZIOA

nahaste homogeneoen artean badira erabat bitxiak diren batzuk: DISOLUZIOAK. Gatza eta uraren nahastea disoluzio bat da, disolbatzen den SOLUTU eta disolbatzen duen likidoari DISOLBATZAILEA. Ura disolbatzailea izango da eta gatza solutua. Disoluzio bateko solutua solidoa bada, LURRUNTZEA edota KRISTALIZAZIOA erabiltzen dira osagai solidoa nahastetik bereizteko.

MATERIAREN ALDAKETA KIMIKOAK


Aldaketa kimikoen eraginez subtantziaren izaera aldatu egiten da; hau da: ALDAKETA FISIKOETAN nahasteetako OSAGAIAK BERRESKURATU genitzakeen, ALDAKETA KIMIKOETAN hori ezinezkoa da.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

0 comentarios:

Publicar un comentario